سر پنجه عشق استاد جلیل شهناز

استاد جلیل شهناز متولد سال 1300 خورشیدی در شهر اصفهان است.شهری که علاوه بر این استاد نامدار عرصه موسیقی ، سه استاد دیگر مسلم  موسیقی را در دامان خود پرورده است:نایب اسدا…( کسی که نی را از آغل گوسفندان بیرون برد و برای اولین بار آن را با سبک و لهجه معاصر بنا نمود.) حسن کسایی که جزء اولین های نی در ایران است و تاج اصفهانی ، هنرمندی که قدرت آوازخوانی و خوانندگی اش بی نظیر بود. استاد جلیل شهناز اولین کسی بود که در نوازندگی تار _ سه تار خود را با مولفه های جدیدی منطبق کرد. پس از افتتاح رادیو از نوازندگان مختلف ، برای اجرای تکنوازی دعوت به عمل آمد.از آنجا که همگان می خواستند صدای ساز استاد عبادی را بشنوند وببینند “سه تار” چگونه سازی است از استاد عبادی هم برای این منظور دعوت به عمل آوردند اما نکته جالب این بود که در موسیقی فراهم شده توسط سه تار هیچ شنونده ای در رادیو نمی توانست هیچ نغمه ای را بشنود ،شلوغی صداها امکان ضبط صدا را کمتر میسر می ساخت برای رفع این مشکل تصمیم گرفته شد که برای اولین بار از تار بجای سه تار در برنامه های موسیقی ایران در رادیو استفاده شود. سبکی که بعدها “ارکستر سالاری ” نام گرفت. مضراب های استاد شهناز کم کم مشهور می شد به خصوص تکنیک های ریز او مورد توجه شنوندگان قرار می گرفت و البته اینها مرهون مایه ها و نواهایی بود که استاد می نواخت. با توجه به اینکه رادیو در سال 1319 در ایران افتتاح شد ، شهناز در آن زمان جوانی 19 ساله بود. جوان هنرمندی بود که حدود 7 سال بود که تار می نواخت و می توانست در عالم نوازندگی گلیم خود را از آب بیرون بکشد.

شهناز، قریب بیست و اندی سال داشت که پای به رادیو گذاشت و از همان بدو ورود نوازندگی را شروع کرد و اندکی بعد بود که (تکنوازی) مورد قبول واقع گردید قبل از آن شعار روز این بود مرگ بر تکنوازی ، زنده باد ارکستراسیون ، آن هم ارکستری که همتای آثار غربی باشد ولی استاد شهناز با اجرای تکنوازی آنچنان از خود نبوغ ، جهد و حوصله نشان داد که اجرای تکنوازی جای خود را در میان علاقمندان باز کرد، بزرگترین کاری که یک نوازنده می توانست در آن موفق شود، یعنی درست کاری که شهناز انجام داد. پنجه استاد جلیل شهناز، این طرفه عجیب و این معجون نبوغ آسا محدوده ای عظیم و وسیع از دوستداران موسیقی را زیر پر پرواز خویش داشت. او کسی است که می تواند همراه با آواز ساز بنوازد و هم ردیف توانا ترین خوانندگان معاصر ایران از جمله استادان بی بدیل آسمان موسیقی ایران محمدرضا شجریان،شهرام ناظری،علی اصغر شاه زیدی و علیرضا افتخاری نوازندگی کند. خصایص و ظرایف پسندیده و در عین حال پیچیدگی که در پنجه های این بزرگ مرد نهفته است افزون بر سبک موسیقی، یکی دیگر آن است که استاد جلیل شهناز علاوه بر تار بر نواختن سازه هایی مثل : ویلن،سنتور،تنبک و کمانچه احاطه دارد،گفتنی است که تسلط استاد در نواختن این سازها نه چیزی از حد ساز دوم که معمولا چنان ماهرانه است که کاملا همتای ساز اول تار است.

تار استاد شهناز در بزرگراه موسیقی ایران، صدایی شاخص است زیرا اوست که برای اولین بار با(مالش طولی تار) صدای بدیع وجدیدی برای تار می سازد، صدایی که وقتی شنونده آن صدا را می نیوشد، گویی که آب گوارایی می نوشد،پس از تشنگی نزدیک به هلاکت صدایی که افسردگان را جان می بخشد، صدایی که آنچنان است که به آیتی از لطف و زیبایی محض تبدیل می شود. سبک فخیم استاد شهناز علاوه بر زیبایی،جزییات انحصاری فراوانی هم داشت و داراست،چندان که اساتید بعدی هیچ راهی جزء دنباله روی از وی نیا فتند یعنی یا باید به راه ردیف سازی می رفتند یا سبک وزیر را انتخاب می کردند و یا راه سوم را که همان راه استاد جلیل شهناز باشد بر می گزیدند. راه و سبک استاد شهناز بیشترین پیروان را داراست.