نگاهی به زندگی و آثار آهنگسا‍زان گیتار کلاسیک از رنسانس تا معاصر (قسمت چهارم)

* ونزل ماتی یگا      wenzel matiegka 1773-1830

نوازنده گیتار و آهنگساز اهل چکسلواکی در شهر چوسن واقع در منطقه ای دور افتاده از ایالت بوهم ، که در آن زمان بخشی از سلطان نشین هاسبورگ  ، تحت حکمرانی جوزف دوم بود به دنیا آمد . وی پس از اتمام تحصیلات مقدماتی ، فرا گیری موسیقی را در زمینه های نوازندگی ویلن سل ، پیانو ، آواز و گیتار ادامه داد . از این رو بیش تر تصنیفات وی را موسیقی مجلسی با همراهی گیتار و نیز قطعات گیتار سو لو تشکیل می دهد . ماتی یگا پس از استخدام رسمی توسط کنت کینسکی ، که یکی از حامیان اصلی بتهوون بود ، در اولین سال های قرن 19 در سن 30 سالگی به وین رفت . وی اپوس شماره ی 22 خود را به جولیانی که در آن زمان در وین می زیست ، اهدا کرده که این امر حاکی از دوستی این آهنگساز است . موسیقی ماتی یگا به سبک اواخر قرن 18 بود که با پیروزی از مدل های آهنگسازی هایدن و دیگران ، شباهت زیادی به آثار دوره ی کلاسیک دارد . وی آثار بی شماری برای ارکستر مجلسی با همراهی گیتار ، فلوت ، ویولا و گیتار تصنیف و نیز برخی از آثار بتهوون را برای گیتار و سایر سازها تنظیم کرده است . تصنیفات وی برای گیتار سولو دارای ماهیتی ارکسترال بوده و همپای آثار سور است . وی پس از ازدواج در حومه ی شهر لئوپولد اقامت گزید ، وی دارای 6 فرزند بود که هیچ یک از آن ها حرفه ی موسیقی را دنبال نکردند . ماتی یگا ، در سال 1830 در سن 57 سالگی در اثر ابتلا به بیماری ریوی در گذشت .

* فرناندو سور    Fernando sor 1778-1839

جوزف فرناندو ماکاری سور ، نوازنده و آهنگساز بزرگ اسپانیا ، در سال 1778 در خانواده ای متمول در شهر بارسلون دیده به جهان گشود، وی که به بتهوون گیتار مشهور است آموزش موسیقی را در مدرسه ی کر صومعه ی مونتسرات – کوهستانی واقع در بارسلون – گذراند . وی در آن جا نوازندگی ویلن ، پیانو و نیز درس هارمونی را فرا گرفت . سور در سن 18 سالگی اپرایی با عنوان teltmachus on the calypsos isle  نوشت که در سال 1797 ، با موفقیت در شهر بارسلون به روی صحنه رفت . سور در ارتش اسپانیا ثبت نام کرد و درجه ی سروانی را در بین داوطلبان ” کوردووان” احراز نمود و از همین دوره ی بود که نخستین آثار مهم خود را برای گیتار تصنیف کرد . با مرگ زود هنگام دوستش آلبا در سال 1802 ، سور بزرگ ترین حامی خود را از دست داد . در همین ایام فرانسه تحت رهبری ناپلئون بنا پارت به اسپانیا حمله و آن را اشغال کرد . وی یکی از طرفداران فرانسویان و ضد چارلز چهارم شاه مخلوع اسپانیا بود . از این رو هنگامی که ارتش ولینگتن ، فرانسویان را شکست داد و وادار به عقب نشینی کرد ، سور نیز مجبور شد همراه آنان اسپانیا را ترک کند .

وی در سال 1815 به انگلستان رفت و با نوازندگی استادانه ی خود ، انجمن گیتار انگلستان را مسحور کرد . وی رد سال 1817 کنسرتی را با اجرای گیتار و همراهی ویلن ، ویولا و ویلن سل در انجمن فیلارمونیک ، در بین تحسین فراوان شنوندگان برگزار نمود و در سالل 1822 به عضویت افتخاری آکادمی سلطنتی درآمد که در این امر یک نوع ادای دین به شخصیت موسیقایی وی محسوب می شد . وی در سال 1823 به مسکو رفت و طولی نکشید که با عالی ترین سطوح جامعه ی روسیه در آمیخت . وی در حضور مادر ترزا الکساندر اول و خانواده ی سلطنتی به اجرای موسیقی پرداخت و پس از مرگ تزار در سال 1825 ، یک قطعه مارش تصنیف کرد که در مراسم تشییع جنازه ی تزار در سن پترزبورگ اجرا شد . سور در سال 1827 به فرانسه بازگشت در این زمان گیتار دوباره محبوبیت خود را کسب کرده بود و سایر آهنگسازان و نوازندگان مشهور از قبیل کارولی و آگوادو نیز در پاریس به سر می بردند . سور دوستی با آگوادو را آغاز و بسیاری از قطعاتی را که برای دو نوازی گیتار تصنیف کرده بود با وی اجرا کرد .

سور در سال 1830 آثار خود را که شامل method pour la guitar  نیز بود منتشر ساخت . وی در این متد نظر خود را در مورد انتخاب نوع ساز ، وضعیت نشستن ، نحوه ی ارتباط بدن با ساز ، وضعیت دست راست و چپ ، استفاده ی منطقی از هر دو دست و روش ضربه زدن به سیم با نوک انگشت دست راست را با تمام جزئیات تشریح می کند . ( سور بر خلاف آگوادو هرگز طرفدار استفاده از ناخن به هنگام نوازندگی نبود . ) احتمالا سور از تکنیک بالایی برای اجرای تصنیفات خود برخوردار بود . واپسین سال های زندگی سور بسیار بد و اسفبار بود . همسر و دخترش ناگهان یکی پس از دیگری در گذشتند و خود او نیز که مبتلا به سرطان زبان بود ، در 8 جولای 1839 پس از تحمل دردی شدید در گذشت . و در گورستان مونت مارتر پاریس ، در گور یک دوست بدون هیچ نشانی مدفون شد . آرامگاه بزرگ ترین آهنگساز گیتار در قرن 19 تا سال 1934 گمنام باقی ماند . میراثی که از آثار سور باقی مانده است شامل 63 اثر با شماره اپوس است . این آثار از حیث فرم و سبک حاوی تم و واریاسیون ، فانتزی ، والس ، سونات و شماری از درس ها و نیز دوئت ها می باشد . اخیرا تعدادی از قطعات گمشده وی کشف شده است مثل  fantasie pour guitar seule در D  که فاقد شماره ی اپوس است .

وی تکنیک های نواختن فواصل سوم ، آرپژ ، ترمولو ، استکاتو و در حقیقت تمامی جنبه های نوازندگی گیتار را با دقت تمام در این درس ها گنجانده است . آندره سگوویا مجموعه ای شامل 20 درس از درس ها ی سور را از اپوس شماره ی 6 ، 29 ، 31 ، 35 گرد آوری کرده که غالبا برخی از آن ها را در رسیتال های خود نیز اجرا می کرده است . احتمالا مشهور ترین اثر سور اپوس شناره ی 9 با عنوان variations on theme by Mozart (1281)  که بر روی تمی از پرده ی دوم اپرای فلوت سحر آمیز موتسارت نوشته شده است ، می باشد . آثار سور شامل 12 دوئت در تنالیته های متفاوت نیز می باشد که قطعات کوتاهی از قبیل six valses faciles  اپوس شناره ی 44 (1831 ) تا قطعات بلند تر نظیر les deux aims  اپوس شماره ی 41 (1829-1831 ) که بخشی از آنها با عنوان سور و آگوادو مشخص شده اند و نیز قطعه ی مشهور L’encouragement  اپوس شماره ی 34 (1824) را در بر می گیرد . دوئت دیگری که از شهرت کم تری برخوردار است اپوس شماره ی 62 با عنوان divertissement است که در آن مورمان ها andantino cantible  بوده و به دنبال یک polonaise  می آیند . این قطعه گرچه نمونه ی جالبی از دوئت نوازی محسوب می شود اما جای تاسف است که به ندرت اجرا می گردد . شاید علت این باشد که هر دو نوازی باید برای اجرای آن از تکنیک بسیار پیشرفته ای برخوردار باشند .